PROJEKT REALIZOWANY JEST ZE ŚRODKÓW
WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO
W RAMACH KONTRAKTÓW WOJEWÓDZKICH
Regulamin Lotniczego Parku Kulturowego
Inwestor:
Muzeum Lotnictwa Polskiego
Zespół autorski:
Kierownictwo naukowe
- prof. dr hab. inż. arch. Maria Łuczyńska-Bruzda
Kierownictwo i koordynacja prac:
- dr inż. arch. Krzysztof Wielgus
Autorzy:
Architektura i architektura krajobrazu:
- dr inż. arch. Jadwiga �rodulska-Wielgus
- mgr inż. arch. Joanna Piekło
- dr inż. arch. Krzysztof Wielgus
inżynieria drogowa:
energetyka:
zaopatrzenie w wodę i kanalizacja:
Konsultacja specjalistyczna ze strony Muzeum Lotnictwa Polskiego:
- dyr inż. Krzysztof Radwan
- Jan Hoffmann
- mgr sztuki Piotr Łopalewski
- inż. arch. Marek Radomski
Wprowadzenie
Współczesne muzea łączą w swej działalności programowej pracę naukowo-badawczą z szeroko pojętą promocją tzw. "przemysłu czasu wolnego". Pozwala on na poznawanie historii działalności człowieka, i konfrontowanie dotychczasowych informacji na dany temat z rzeczywistością, ukazaną w sposób atrakcyjny dla zwiedzającego. Dotychczasowe postrzeganie muzeów jako miejsc nudnego oglądania zabytków może, i powinno, ulec zmianie. Niezaprzeczalnym atutem Muzeum Lotnictwa Polskiego jest możliwość eksponowania historycznych maszyn w krajobrazie lotniska z początku minionego stulecia, we wnętrzach dawnych i stylizowanych przestrzeni hangarowych. Wykorzystanie poznawczych i dydaktycznych cech tradycji miejsca stwarza szerokie możliwości tak dla specjalistów z zakresu historii i techniki lotniczej, jak i zwiedzających, dla których miejsce to stanowi atrakcję turystyczną i kulturalną.
Rys historyczny
Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie znajduje się na części obszaru jednego z najstarszych lotnisk Europy. W 1892 r. na terenie Błoń Rakowickich stacjonować zaczęły balony obserwacyjne armii austro-węgierskiej. Tak tworzyły się początki jednego z najstarszych lotnisk Europy. Nocą z 30 na 31 października 1918 r. lotnisko to zostało odebrane zaborcom przez Polaków dowodzonych przez kpt. Florera. Tym samym Rakowice stały się pierwszym lotniskiem niepodległej Polski.
Samoloty SVA-10 2 Pułku Lotniczego na lotnisku rakowickim w sierpniu 1922 r.
Rakowickie pole wzlotów było w okresie międzywojennym drugim co do wielkości lotniskiem Rzeczypospolitej. Zniszczone podczas kampanii wrześniowej, zostało wkrótce odbudowane przez Niemców i wykorzystywane przez Luftwaffe. W styczniu 1945 r. lotnisko zajęła Armia Czerwona, która przekazała je latem 1945 r. władzom Polskim. W 1963 r. podjęto decyzję o likwidacji lotniska i utworzenia na części jego terenu Muzeum Lotnictwa.
Lotnisko Rakowice w dniu 15 VIII 1922 roku. W tle zespół koszar.
(ze zbiorów K.W.)
Panorama zachodnich zespołów hangarowych lotniska Rakowice-Czyżyny. Na pierwszym planie zespół austriackich łukowych hangarów ceglano-drewnianych z 1918 r., za nimi - ciąg hangarów polskich - dwunawowych żelbetowych hangarów nr 1,2, trzech stalowo-betonowych hangarów nr 3,4,5. W tle panorama Krakowa i Podgórza z kopcem Krakusa; stan z około 1931 r. (ze zbiorów K.W.)
Zrujnowany hangar nr 6 (obecnie Muzeum Lotnictwa) po bombardowaniu
1 września 1939 roku. (ze zbiorów K.W.)
Odbudowa hangaru nr 6, 1945-1946 r. (ze zbiorów T.R.)
19.04.1967 rok - nowy eksponat Muzeum Lotnictwa - MD-12 F. W tle jeszcze nie zagospodarowany teren Muzeum.
Rok 1987. Teren został ogrodzony. Za ogrodzeniem pojawiły się dzikie ogródki działkowe, wysypiska ziemi oraz śmieci.
Droga do kołowania i fragment zdewastowanego pola startowego w zachodniej części lotniska przed rozpoczęciem prac.
Budowa Lotniczego Parku Kulturowego
Projekt Parku
Lokalizacja fortów i lotniska rakowickiego na tle dzisiejszego Krakowa.
Projekt przedsięwzięcia powstał w oparciu o studium z roku 1992, przewidujące utworzenie Lotniczego Parku Kulturowego � rodzaju parku technologicznego - "ogrodu historycznych krajobrazów lotniczych", ośrodkiem którego będzie teren Muzeum Lotnictwa Polskiego. Tu funkcja muzealna o statycznym charakterze i ograniczonej przestrzeni ekspozycyjnej ma uzyskać tym sposobem wymiar krajobrazowy i dynamiczny.
Projekt parku opracowany został w taki sposób, aby mógł spełniać kilka podstawowych standardów:
Lotniczy Park Kulturowy - koncepcja z roku 1998
- Standard użytkowania codziennego - prezentacja statyczna ekspozycji MLP.
- Standard użytkowania okresowego w trakcie imprez - ograniczonych pokazówlotniczych, zawodów modelarskich itp.
- Standard użytkowania specjalnego - wykorzystanie lądowiska śmigłowcowego przez Policję, Straż Pożarną i Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Projekt Lotniczego Parku Kulturowego został opracowany w taki sposób aby standardy użytkowania okresowego i specjalnego, pomimo konieczności wchłonięcia większej niż normalnie ilości zwiedzających (4.000-10.000), nie likwidowały w tym czasie podstawowych funkcji muzealniczo-dydaktycznych i rekreacyjnych.
Projekt wykonano w Instytucie Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej pod kierunkiem prof. dr hab. inż. arch. Marii Łuczyńskiej-Bruzdy.
Realizacja projektu do 2002 roku
- W 1992 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego powstał projekt utworzenia Lotniczego Parku Kulturowego, opracowany wspólnie z Instytutem Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej pod kier. prof. Marii Łuczyńskiej-Bruzdy. Koncepcja ta spotkała się z poparciem ze strony Zarządu i Rady Miasta Krakowa, Wojewody Małopolskiego, Zarządu Województwa Małopolskiego. Na mocy ich decyzji na realizację Lotniczego Parku Kulturowego przekazane zostało około 20 ha terenu, a sam projekt włączony został w Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego (docelowo obszar całego Lotniczego Parku Kulturowego obejmować ma tereny o łącznej powierzchni 41,1 ha).
- W 2001 r. zakończono formowanie kopca widokowego i wałów ziemnych określających nową perspektywę lotniska i oddzielających je optycznie od pobliskich osiedli mieszkaniowych. Wzdłuż wału utworzono plenerową wystawę obrazującą rozwój samolotów bojowych służących w lotnictwie polskim od lat 50. po dzień dzisiejszy.
Ekspozycja plenerowa
Postęp w rekultywacji terenów LPK - stan z jesieni 2002 r.
Lotniczy Park Kulturowy wg koncepcji zaakceptowanej w WZiZT z 2002 r.
Do roku 2002 oczyszczono z nadkładu ziemi ponad 600 m dawnej drogi kołowania, zniwelowano ok. 7 ha terenu, uformowano ok. pół kilometra wałów-wygrodzeń widokowych, wreszcie zrealizowano kilkaset metrów trwałego ogrodzenia.
W roku 2002 ukończono też ważny etap porządkowania i rekultywacji dużego, ponad czterohektarowego obszaru po północnej stronie parku, od ulicy Gen. Bora-Komorowskiego. Teren odzyskał swą aktywność biologiczną i historyczną postać.
W grudniu 2002 r., po pozytywnej opinii MKUiA, projekt Lotniczego Parku Kulturowego uzyskał WZiZT.
Lądowisko dla śmigłowców
Lokalizacja lądowiska
"Dzikie działki" - niwelacja terenu pod budowę LĄDOWISKA ŚMIGŁOWCOWEGO
Lądowisko dla śmigłowców
"ALEJA MIGÓW" PEZED ROZPOCZĘCIEM BUDOWY ŚCIEŻEK - KONIEC 2002 ROKU
"ALEJA MIGÓW" BUDOWA ŚCIEŻEK
KONTYNUACJA BUDOWY OGRODZENIA LOTNICZEGO PARKU KULTUROWEGO
Teren pod montaż LOTNICZYCH HANGARÓW MAGAZYNOWYCH
Lokalizacja hangarów
Obszar realizacji Lotniczego Parku Kulturowego.
Teren dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny (fot. W.G.)
Kolejne etapy obejmować będą:
- Realizację osnowy systemu ścieżek i dróg wraz z podstawowym urządzeniem parkowym oraz podstawowym urządzeniem części strefy pokazów i imprez.
- Modernizację istniejących obiektów Muzeum (hangaru muzealnego, garaży lotniskowych, hangaru ekspozycji studialnej, spadochronowni itp.).
- Modernizację pasów startowych, rozbudowę systemu ścieżek oraz dróg pieszych i rowerowych, rozbudowa strefy parkingowej oraz sukcesywne nasadzanie zieleni wysokiej.
- Urządzenie strefy pokazów i imprez o docelowej pojemności 4 000 - 10 000 osób
- Budowę obiektów gastronomii i obsługi imprez.
- Budowa w północnej części pawilonów ogrodowych o zmiennych funkcjach komercyjno-wystawienniczych oraz formowanie ogrodów tematycznych.
Błonia Lotnicze - wielka łąka - strefa pokazów
Ogród Tematyczny - "Pole Wzlotów Kampanii Galicyjskiej" z możliwością ekspozycji okresowej w namiotach i z powiązaniem ze strefą starego lotniska i oryginalnym hangarem
z lat 1914-1916.
Zgromadzenie muzealiów lotniczych w Krakowie i konsekwentne rozszerzanie kolekcji, uratowanie od wyburzenia jednego z najcenniejszych międzywojennych hangarów lotniczych to niewątpliwe sukcesy Muzeum. Kolejnym wielkim sukcesem jest przywracanie, niestety w ograniczonym stopniu, ciągłości historycznej i tożsamości miejsca rakowickiemu polu wzlotów. Ograniczone funkcje lotnicze w połączeniu z niewątpliwymi walorami kulturowymi i krajobrazowymi stanowią bezprecedensowy przykład działań związanych z szeroko rozumianą edukacja i ekologią. Lotniczy Park Kulturowy ma szansę stać się wizytówką Krakowa w środowisku lotniczym, muzealniczym i architektoniczno-krajobrazowym. Niewątpliwa wartość historyczna może wspomóc rozwój Województwa Małopolskiego, a w dobie integracji europejskiej stanowić wkład Krakowa w tworzenie tożsamości kulturowej regionu na tle wydarzeń wielkiej historii Europy.
Adaptacja dla potrzeb współczesności historycznych inżynierskich i militarnych elementów krajobrazu scalonych w Lotniczy Park Kulturowy stanowi przykład wyprzedzenia epoki, swoistego wprowadzenia historii w przyszłość i to w sposób niezwykle atrakcyjny z punktu widzenia turystyki, ekologii oraz kultury technicznej i ekonomii.
W przedstawionej prezentacji wykorzystano materiały ze zbiorów:
Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
Zbiorów prywatnych:
dr inż. arch. Krzysztofa Wielgusa
mgr inż. arch. Tadeusza Rutkowskiego
Fotografie:
Jan Hoffmann
Wojciech Gorgolewski
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Żadna część tej prezentacji nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 
